In deze Blog leg ik u uit, wat er in de muziek van deze arioso verwerkt is en waarom het in de muziek verwerkt is. De noten zijn niet zomaar noten, het eigenlijke verhaal speelt zich af achter de noten. Als u het wilt beluisteren, scroll dan naar de onderkant van deze Blog. Ik heb er met de computer een youtube-filmpje gemaakt om er u een idee van te geven. Dat heeft beperkingen, u kunt daar onder componiste in één van de laatste alinea’s iets over lezen. U kunt het ook in filmpje zien en horen, maar het is voor het uitleggen handig als u de muziek van de tenorsolist kunt overzien.
Allereerst: er zit hierboven een fout in hoe het woord ‘Gieβen’ is afgebroken. In de hoofdpartituur is dit al verbeterd. Ik kwam in eerste instantie in de verleiding om de bovenstaande afbeelding èn het filmpje overnieuw te doen. Maar één van de doelstellingen van de website is dat ik het proces van componeren laat zien, gewoon eerlijk zoals het is. Fouten tegenkomen of opsporen en verbeteren, het hoort er allemaal bij. Daarom laat ik het hierboven en in de video zoals het is.
In deze Matthäus neemt de tenor de rol van Pilatus, de rol van hogepriester, die van getuige en in ‘es taught nicht, dass wir in Gotteskasten legen’ zingt hij de rol van één van de priesters. De afgelopen jaren ben ik vaker gaan luisteren naar tenoren en ook bij Bachkoor Brabant en Concertkoor Breda heb ik tenorsolisten kunnen beluisteren. Eén van de tenoren die er voor mij zowel in klank als uitvoering met kop en schouders bovenuit steekt is Gert-Jan Verbueken. Met de klank van zijn stem in mijn achterhoofd, schreef ik dit arioso. Ik weet niet hoe het voor andere componisten werkt, maar voor mij kan een zangstem tot inspiratie leiden. Bij deze is dit arioso opgedragen aan Gert-Jan.
In ‘was bekümmert ihr das Weib’ en ‘da nun Jesus war zu Bethaniën’ werden er loopjes gezongen op het woord 'Wasser’ om het sprankelende en heerlijke water tot uitdrukking te komen, waren daar kortere notenwaardes en één van de groepjes van vier noten was gepuncteerd. Misschien herinnert u zich dat nog. Hier komt dat weer terug. ‘Wasser’ heeft zo haar eigen leitmotiv gekregen. Verder wordt er door Jezus in ‘was bekümmert ihr das Weib’ de tekst ‘auf meinem Leib gegossen’. In deze tekst komt dit nogmaals terug: ‘auf dein Haupt zu gieβen’. Ik heb niet apart afgebeeld, maar er wordt in beide arioso's gebruik gemaakt van hetzelfde melodische motiefje.
In ‘da nun Jezus war zu Bethanien’ legde ik met akkoorden een verband tussen ‘Haupt’ en ‘Weib’ in de zin van dat de vrouw de laatste liefdevolle handeling pleegde die de huid van jezus onderging, hierna volgen alleen nog bloed en wonden. Hier leg ik ook harmonisch met akkoorden accenten op ‘Weib’ en ‘Leib’. Het daarom dat u bij de tenor op ‘Weib’ een herstellingstekentje ziet staan. U ziet het allemaal hieronder, ik heb er een cirkeltjes omheen geplaatst. Zo zingt bijvoorbeeld de tenor op ‘Leib’ een f tegen een verminderd cis-mineur akkoord in tertsligging. Op ‘Weib’ zingt hij een d tegen een halfverminderd dis septiemakkoord in grondligging. De akkoorden zijn niet ladder-eigen en ook niet bedoeld om er bij aan te sluiten. Dat klinkt allemaal erg theoretisch, maar het laat zien dat je theoretische kennis kunt gebruiken om de klank te bekomen die je graag wilt.
Wat valt er nog meer te ontdekken? De tekstbetekenis van het dwaas strijden door de leerlingen van Jezus wordt door een crescendo, een omhooggaande lijn èn een triool ondersteund. En het graf door de muziek omlaag te laten gaan, een toonschildering. En hoe klinkt het dan? Hier is het filmpje:
Reactie plaatsen
Reacties